"Technology has a positive impact on education" by Kimisna Deralie Mataiti

Kia Orana I will be discussing the moot that Technology has a positive impact on education. This will be written in Cook Island Maori.

 

I teia popongi kua noo au i te akarongorongo i te au manako ta toku au pupu taeake i aka ariari mai no runga i te manako atupaka o te “Te puapinga o te Tekenoreti e te meitaki ta ana ka apai ki runga i te apii” Kua ariki au ki ta toku au ai taeake no ta ratou uriuri anga manako e kua tae mai te meitaki o te tekenoreti i teia ra. 

 

Kua mataora au i teia turanga no atu te apaina ke ia nei te manako na roto i te mopere i te au ora e te au epetoma. Kua riro katoa te reira ei apai ke i te au apiianga tukauvi.

Mei tei akamarama ia mai no te aka rare anga i te mopere e, e mea moe ngao ua te reira i te akameitaki.

Ae, tei runga ra iakoe ta taki tai, koe tamariki i te kika ke i toou manako mei te au tamanamanata, me kare i te akaiti mai i taau akarare anga i teia au tekenoreti me tae ki te tuatau apiianga e te tuatau o te nagai rare. Kua tau mari ua teia i te akarare no te au nuti tuketuke i runga i te tekenoreti (FACEBOOK), tuanga akatau teata me kore e imene (YOU-TUBE), (MUSIC VIDEOS), pera tetai au tuanga mataora, tuanga ka reka i te akatau i runga i te roro uira.

Kare au e marama ana i akapeea ei toku nga metua i te tauta anga ma te kore teia ua tekenoreti, teia au marama ou i teia tuatau. Ngoia ua i te kimi ia taou na runga i te mopere, no atu tiea tatou, e ka rauka katoa ia tatou i te tanuinui i to tatou au puapii i te ui no ta tatou au apii ngutuare, te au tarere me topa taua i te apii, e te vai atura.  Kare koe tamariki e anoano ia i te akaruke ia te kainga no te kimikimi me kare te ranga oonu atu no taau au apii. I teia tuatau e rairai uatu rai te au ravenga ma te au akakitekite anga out e ka rauka mai ia tatou i teia ra na roto i te roro uira, (laptop), (computer), e te mopere (mobile).

Kua mama rava te au apiianga i teia ra na roto i te au ravenga meitaki. Te au apii anga ma te au ravenga ti runga i to tatou mangamanga rima, tataomi ua taua i te pitopito, kua tere koe ki mua.

Ka rauka katoa ia tatou i teia ra tetai tikaanga apii mei roto i toou are apii e te kite atu ki vao i teia nei ao. Kua katoa teia tekenoreti tei tuku ia ki runga i te mareva i te apai mai I tetai tikaanga apii ki tetai au tamariki i vao mai i tetai au basileia keke. Kua riro teia I te apai mai i tetai au tuanga e tupu maira i tetai au basileia, oire e te ngutuare vao mai ia tatou. Kare teia nei ao e riro ana e ngata ki te au enua basileia rikiriki mei a tatou nei rai te Kuki Airani.

No atu oki e te vai nei tetai au akataui anga, kua riro teia au marama ou ei akamatutu atu iaku, ia tatou, kotou, e te au tamariki katoatoa i runga i te apii. Kua rauka iaku tetai turanga apii meitaki e te puapinga kare i tuke mei tetai i vao mai i te au basileia rarai. Kua rauka katoa i teia kite marama ou i te apai mai kite Kuki Airani porokaramu tauianga.

Kua ariki au e ka riro teia kite marama ou i te apai mai i te apii ki tetai ao ou na roto i te turanga ngateitei. Ka meitaki atu te turanga o ta matou au apii me akarare ia mai me kore me akamatutu ia mai te tereni anga marama o te au puapii ki runga i teia au apii ou. Ka tere atu te turanga apii ki mua. E turanga mataora teia no te Kura apii kia vai ki teia tuatau na roto i teia au ravenga apii anga marama ou.

 

 

 

Tauturu atupaka to te tekinoreti i roto i te oraanga apii by Hinano Mataiti

Kia Orana I will be discussing the moot that Technology has a positive impact on education. This will be written in Cook Islands Maori. 

Personal Blog Entry

·       Taumaroanga tekinoreti

Eaa teia pakau e tekinoreti?

Ko teia pakau e tekinoreti, e au pakau e akarare ia ana mei roto mai I te roro uira, e na te papaa I amani. (Akatauanga te tereponi[cell phone], roro uira[computer/laptop], e per ate nenei[Digital camera]).

1.       Manako tei mou mai no roto I te taumaroanga a te tamariki no runga I te tekinoreti.

I roto I te taumaroanga a te tamariki no runga I te tekinoreti e akarare ia nei I roto I te apii, e rai uatu rae te au manako taku I mou mai no runga I teia topiki, Inara okotai aku manako puapinga tei mou mai no roto I teia taumaroanga, koia oki ko te tuanga o te akonoanga meitaki (advantages) e te akonoanga kare e meitaki ana (disadvantages) no te akarareanga I te tekinoreti I roto I te apii.

Teia tetai au akatauanga no runga I te akonoanga meitaki e te akonoanga kare e meitaki ana I raro nei:

Akonoanga Meitaki	Akonoanga kare e meitaki ana
·         ka rauka I te tamariki I te kimikimi mamao atu no runga I ta ratou apii akarareanga I te roro uira (Internet)	·         ka o te au tamariki ki roto I te au manamanata tuketuke (te to, te autara manamanata, e te vai atura)
·         ka rauka ia ratou I te ranga (research) mai no runga I te ratou apii	·         ka varenga ua te tamariki ki runga I teia au tekinoreti e kare e akarongo ia ki te au apiianga a te au puapii
·         kare e maromaroa me rave te apii (ka reka te au tamariki I te akarare I teia au pakau tekinoreti, eiaa ra ko te kiriti ua)	·         ka tamanamanata I tetai pae tamariki e rave ra I ta ratou uaorai apii
·         ka rauka I te au tamariki I te taviri I ta ratou au apii (assessment) kia rauka I te au puapii I te akatau mamao atu (assess)	·         ka rauka I te tamariki I te (cheat) ki roto I te tuanga o te tarereanga apii (text atu, text mai)
·         ka rauka I te au tamariki I te au tamariki I te taniuniu atu I to ratou metua I te tuatau e anoano ratou I te taniuniu (things in need/emergency)	·         ka o mai te manamanata keikeia ki roto I te manako o te tamariki
·         E rai uatu rae te au tuanga (apps) I runga I teia au tekinoreti te ka rauka I te tauturu I te au tamariki mei te pae o te ratou apii (calculator, Calenda, word processing, camera e te vai atura)	Kare e rauka iakoe tangata I te apai ere I tetai pae tekinoreti (Computers) ki taau ngai ka aere koe
·         Ka rauka iakoe tangata I te apai ere I tetai pae tekinoreti (tereponi, nenei, laptop e te vai atura)

2.       Akamaramaanga no runga I teia au tekinoreti tataki tai.

·  Tereponi

Ko teia pakau e tereponi, kua oronga ia mai e te papaa, mea rai oona aiteanga, koia oki ei tataomi anga pitopito me kare ra ei taniuniuanga naau ki toou taeake, me kare ra ki toou nga metua I te tuatau uatu, ka anoano ia koe kia rave I teia (emergencies, problems, free times and thigs in need).

Kua oronga katoa ia mai te tereponi ei vairanga anga tutu (pictures) naau, ei vairanga anga imene katoa naau. Ko tetai tuanga puapinga o te tereponi, ka rauka ia tatou I te akarare I te au tuanga (apps) o roto I reira, koia oki ko te raverave anga o te tataomi numero (calculator), ka rauka I te tauturu I te tamariki I te rarerare ki te pae o te numero me apii matematika ratou.

Tetai ko te karena (calenda) ka tauturu ia ratou I te akamaara no runga I tetai akakoroanga ka anoano ia ratou kia tomo atu ki roto, e ko tetai mea puapinga te ka kite mai tatou i runga I te tereponi, koia ko te ora (time) e te ra (date) ei akakiteanga kia tatou te ora o tetai uatu akakoroanga ka tomo atu koe ki roto e eaa te ra (date) ka anoano ia koe kia tae.

 Irinaki katoa au e ko te tereponi, ka rauka ua iakoe tangata I te apai atu kit e ngai uatu taau ka aere (portable).

·         Roro uira (computers, laptops)

Ko teia pakau e roro uira, e pia tutu te ka  rauka iakoe I te rare rare atu ki runga akarareanga I te roro uira a te papaa (Internet).

 Ko teia nga roro uira, e rai uatu rae ta raua tauturu te ka oronga mai ki te tamariki me tae kit e tuatau o te apii. Ka rauka I te tauturu mai no te tuanga o te tataomianga reta (word processing) e tetai tuanga ke atu, koia te (Microsoft Excel, Microsoft Powerpoint e te vai atura).

Tetai tuanga apii I runga I teia nga roro uira, koia oki ka rauka iakoe tamaitaine I te kimikimi mamao atu no runga I taau apii (research) akarareanga I te roro uira papaa (Internet).

Ka rauka katoa iakoe I te akapapai taau au apii (assessment) vai ei ki roto I teia nga roro uira e roa uatu.

Pera ka rauka katoa I tetai au tuanga (apps) I te tauturu ia ratou I te pae o ta ratou apii, Ina ko te ngai kino o teia nga roro uira, koia ko te tamoeanga no tetai oraanga ou (charging).

I toku akarareanga I teia nga roro uira, ko te roro uira tai (Computer), kare e rauka iakoe I te apai atu ki te au ngai rare taau ka aere atu, ka riro ua koe I te noo e tai ua ngai rare ei, kareka ko te rua o te roro uira (laptop), ka rauka iakoe I te apai ere atu ki te au ngai ka

aere koe (portable) e ko teia tetai akatauanga roro uira ka tano na te tamariki apii I te apii ki runga.

3.       Te tuke I te tekinoreti a te papaa I te apii I ta tatou te tamariki Kuki Airani.

Ko te tuke I ta tatou akarareanga tekinoreti te tamariki Kuki Airani ki ta te papaa, kare e tuke I roto I te reira tuanga. Inara, ko tatou nei te tamariki apii I te Kuki Airani nei, kare e rai ana ta tatou au tekinoreti/roro uira (computer/laptop) e akarare nei tatou I te apii. Ko te apii ra a te papaa, irinaki au e, e rai ta ratou roro uira (computer,laptop) e akarare ana ratou I te apii.

Ko toku uaorai manako no atu oki e, ko teia te akatauanga, kare au e manako ana e, ka irinaki ua te au puapii I te Kuki Airani nei ki runga I te roro uira a te papaa, Inara, ka noo ua ratou ki ta ratou uaorai I manako e ka tauturu I te tamariki kia marama mai no runga I te apii. Inara I tetai tua o toku manako, kua kit e au e tetai au arongo e noo mai ra I te enua o te papaa, ka tauturu mai ratou ia tatou te tamariki Kuki Airani na roto I te oronga anga mai I tetai au roro uira tukeke e tetai au pakau takake atu me I te pae I te roro uira te ka tau no te tuanga apii. Noatu oki e, e kare a tatou tekinoreti, ka rauka ua ia tatou te au tamariki I te rave I ta tatou apii e tae uatu kit e openga.